มารยาท (อาดาบ) ของผู้เรียน

สาเหตุที่มาแห่งการได้รับความรู้ที่มีประโยชน์และมีความจำเริญ (บะร่อกะฮ์) นั่นก็คือ การที่ผู้เรียนให้เกียรติต่อครูของเขา ทั้งต่อหน้าและหลับหลัง

เราจะนำเอามารยาท (อาดาบ) บางประการของผู้เรียนมากล่าวไว้ ณ ที่นี้ ซึ่งมีดังนี้ [1]

1. บริสุทธิ์ใจ (อิคลาศ) ในการแสวงหาความรู้

2. ควรออกห่างจากสิ่งที่จะบั่นทอนความมุ่งมั่นในการแสวงหาความรู้ พอใจกับอาหารที่เรียบง่าย และอดทนต่อการดำเนินชีวิตที่บางครั้งอาจต้องเผชิญกับความยากลำบาก

3. มีความอ่อนน้อมถ่อมตน (ตะวาดุอ์) ต่อความรู้และต่อผู้สอน เพราะด้วยสาเหตุของการอ่อนน้อมถ่อมตนนี้จะทำให้ได้มาซึ่งวิชาความรู้

4. ควรมองมายังครูด้วยสายตาที่ที่ยกย่องให้เกียติ (อิห์ติรอม)

5. แสวงหาความพอใจจากครู ถึงแม้บางครั้งจะมีความคิดเห็นในบางเรื่องไม่เหมือนหรือไม่ตรงกับความคิดเห็นของครูก็ตาม

6. ไม่นินทาใครต่อหน้าครู และไม่นินทาครูต่อหน้าผู้ใด เมื่อได้ยินใครพูดนินทาครู จะต้องปกป้องศักดิ์ศรีของครูหากมีความสามารถ หรือไม่เช่นนั้นก็ให้ออกจากวงสนทนานั้น

7. จะไม่เข้าไปพบครู นอกจากได้รับอนุญาตจากท่านเสียก่อน และถ้าไปกันหลายคน ควรให้คนที่มีเกียรติที่สุดและอาวุโสที่สุดได้เข้าไปพบครูก่อน

8. เมื่อเข้าพบผู้รู้ ให้เข้าพบท่านด้วยอากัปกิริยาท่าทางที่สมบูรณ์ ตัดสิ่งรบกวนต่างๆ ออกไป สวมใส่เครื่องแต่งกายที่ดี เหมาะสมและมีกลิ่นหอม

9. กล่าวสลามกับทุกคนที่ท่านพบด้วยระดับเสียงที่ทุกคนสามารถได้ยิน และให้แสดงการให้เกียรติต่อผู้รู้เป็นการเฉพาะ

10. ปฏิบัติต่อเพื่อนๆ ด้วยมารยาทที่ดี เมื่ออยู่ในชั้นเรียน (มัจลิส) ของครู

11. ไม่ส่งเสียงดังในชั้นเรียน (มัจลิส) ของครูโดยไม่มีเหตุอันควร ไม่หัวเราะ ไม่พูดมาก ไม่เล่นหรือทำสิ่งไร้สาระใดๆ และไม่หันซ้ายหันขวาโดยไม่จำเป็น

12. ตั้งใจฟังครูพูด ไม่พูดแทรกหรือขัดจังหวะการอธิบายของครู นอกจากจะได้รับอนุญาตจากครูเสียก่อน

13. หาจังหวะที่เหมาะสมในการถามคำถามจากครู อ่อนโยนในการถามคำถามและสุภาพในการสนทนา

14. อดทนต่อพฤติกรรมบางอย่างหรือมารยาทบางอย่างของครู พร้อมทั้งไม่นำมาเป็นเหตุให้ต้องแสดงมารยาทที่ไม่ดีต่อครู

15. มีความสุขุม ไม่ผลีผลามใจร้อน และให้มีความมุ่งมั่นต่อการแสวงหาความรู้อยู่ตลอดเวลา

16. เมื่อมาในชั้นเรียน (มัจลิส) ของครูแล้วไม่พบครู ให้รอคอยครู อย่าผละออกไปจากห้องเรียน อันจะทำให้พลาดบทเรียนไป

17. อย่าปล่อยให้วันเวลาผ่านไป ผู้เรียนจะต้องรีบฉกฉวยหาความรู้ในช่วงเวลาที่ตนเองมีเวลาว่าง มีสุขภาพร่างกายที่ดี และยังไม่มีหน้าที่รับผิดชอบอื่นๆ มากมายนัก

18. ผู้เรียนจะต้องหมั่นทบทวน ฝึกฝนและตรวจสอบว่าความรู้และความเข้าใจของตนเองนั้นถูกต้องและตรงกับที่ครูสอนหรืออธิบาย

19. ผู้เรียนควรให้เวลากับการอ่านอัลกุรอานและท่องจำอัลกุรอาน หลังจากนั้นจึงจัดลำดับความสำคัญของวิชาต่างๆ

20. คบหาเพื่อนที่ดี หมั่นตักเตือนกัน และช่วยเหลือกันโดยมุ่งหวังความพึงพอพระจากอัลลอฮฺ ตะอาลา

21. ไม่อิจฉาใคร ไม่ดูถูกผู้ใด และไม่ลำพองตนในความรู้ความเข้าใจที่มี เพราะการลำพองตนเป็นโรคร้ายที่จะทำลายความรู้

[1] อัลมัจญ์มูอ์ อัลมุฮัซซับ ของท่านอิหม่ามนะวะวีย์ เล่มที่ 1 หน้า 35-39 สืบค้นจาก https://www.alukah.net/sharia/0/109530/ โดยปรับสำนวนบางส่วน